Regisseurs César Díaz en Miwako Van Weyenberg over meertaligheid op de filmset

Onverwachte raakvlakken

De film ‘Mexico 86’ brengt het verhaal van de Guatemalteekse Maria. Zij moet omwille van haar strijd tegen de militaire dictatuur haar thuisland ontvluchten en een veilig onderkomen zoeken in Mexico. Iets dichter bij huis ligt het decor van de film ‘Soft Leaves’, waarin Yuna’s moeder vanuit Japan naar België afreist om voor haar te zorgen nadat haar vader een ongelukkige val heeft gemaakt. Op het eerste zicht hebben beide films niet onmiddellijk veel met elkaar te maken, maar wanneer de twee regisseurs tegenover elkaar komen te zitten, blijkt niets minder waar.  

Beide films schenken veel aandacht aan de speciale band tussen de ouder en het kind. Maar vooral achter de schermen zijn er veel gelijkenissen tussen ’Mexico 86’ en ‘Soft Leaves’. Voor beide projecten werd namelijk gewerkt met acteurs van uiteenlopende nationaliteiten. De regisseurs moesten hen niet alleen begeleiden in verschillende talen, maar ook regelmatig instaan voor vertalingen tussen de verschillende crewleden. Dat maakte de draaiperiodes in beide gevallen extra pittig. 

Hoe het allemaal begon

César Diaz verhuisde vanuit Guatemala naar België toen hij de keuze had gemaakt om film te gaan studeren. Maar als Spaanstalige regisseur was het parcours voor hem niet meteen geëffend. Zo ondervond hij heel wat moeilijkheden tijdens het maakproces van zijn eerste langspeler ‘Nuestras madres’. Pas nadat de film door het publiek positief onthaald werd en enkele prijzen in de wacht sleepte, begon ook de erkenning vanuit professionele kringen te groeien. “Ik snap het wel.”, aldus Díaz. “Het is niet simpel om een Spaanstalige film te klasseren onder de noemer van Belgische cinema. Maar voor mij gaat de taal van een film niet over de gesproken taal van de acteurs. Het gaat vooral over de taal die je als maker zelf creëert.”

Van Weyenberg ontdekte op jonge leeftijd haar liefde voor film en het was voor haar een logische stap om hier verder in te gaan. “Ik was heel verlegen en film maken was voor mij een manier om toch een stem te krijgen.” De jonge regisseur vertelt dat haar films nooit een portret van haar eigen leven schetsen, maar dat ze het wel belangrijk vindt om deeltjes van zichzelf te herkennen in haar personages. Ze start vanuit een bepaalde emotie om van daaruit een scenario op te bouwen. “Films maken is voor mij dus eigenlijk een vorm van heel erg dure therapie”, grapt ze.

De uitdagingen van meertaligheid op set

De gesproken talen op de set van ‘Soft Leaves’ waren Nederlands, Japans, Engels en Duits. De regisseur was de enige van heel de crew die al deze talen beheerste, en dat maakte haar sleutelrol des te crucialer. “Ik vind het heel belangrijk om met alle acteurs te kunnen communiceren en een persoonlijke relatie op te bouwen”, zegt ze, “want uiteindelijk zijn zij het die mijn verhaal goed moeten overbrengen op het scherm. Een goede band tussen regisseur en acteur is voor mij dus van onschatbare waarde. Eenzelfde taal spreken, vergemakkelijkt dat proces.”

Op de set van César Díaz werden drie talen gesproken: Engels, Spaans en Frans. De regisseur moest constant vertalen voor alle medewerkers. “Ik was echt uitgeput na elke draaidag”, vertelt hij al lachend, “maar ook ik vond het heel belangrijk om met elke acteur persoonlijk te kunnen communiceren en een band op te bouwen.” Hoewel meertaligheid op set een praktische uitdaging vormt, zijn beide regisseurs ervan overtuigd dat hun film net daardoor werd opgetild naar een hoger niveau. 

‘Mexico 86’ is vanaf 16 april te zien in de Belgische zalen. ‘Soft Leaves’ verschijnt op 26 maart in de bioscopen.