Interview met Master Charlotte Vandermeersch

We kennen jou als acteur en ondertussen ook als filmregisseur. Dit jaar draag je de titel 'Master van Filmfestival Oostende'. Was dat een logische volgende stap in jouw filmloopbaan?

Helemaal niet! Ik moet toegeven dat ik geen grote planner ben. Ik denk niet heel ver vooruit. De dingen ontvouwen zich en verbazen mij heel vaak. Dit Masterschap is een goed voorbeeld van hoe het leven vol verrassingen kan zitten. Ik geloof daar ook in: laat het leven haar natuurlijke gang gaan en luister naar je intuïtie. Wat moet komen, zal komen. En voor je het goed en wel beseft, sta je hier (lacht). 

De diversiteit in mijn werk geeft me een enorme ademruimte en daar ben ik heel dankbaar voor. Ik kom al jaren naar FFO, maar ik had nooit voor ogen dat ik Master zou kunnen worden. Ik was dus heel blij en ontroerd toen Peter (Craeymeersch, artistiek directeur, FFO, red.) mij vroeg. Vanuit die verwondering ben ik erin gesprongen en heb ik mijn best gedaan om er écht iets moois van te maken.

Je bent een habitué op ons filmfestival. Heb je verder iets met Oostende?

Ik kom hier al heel mijn leven. Mijn grootouders verhuisden hierheen uit Izegem toen mijn moeder nog een tiener was. Ik bracht hier dus vaak mijn vakanties door en kwam logeren met vrienden of familie. Nog steeds trouwens! Oostende is altijd een beetje mijn tweede thuis geweest. En daar prijs ik me heel gelukkig mee.

Wij prijzen ons vooral gelukkig dat jij deze editie onze Master wil zijn. 

Dan zijn we met twee (lacht). Ik zie het een beetje alsof ik degene ben die dit jaar de uitnodiging verstrekt aan het publiek, en dat is zo fijn. We moeten er geen doekjes om winden; het zijn stevige tijden in de wereld, en cinema kan een tijdelijke uitweg bieden, een verademing zijn. FFO staat bekend om haar mooie programmatie, met films die troostend maar ook kritisch zijn. Ik probeer mee te surfen op die golf. De films die ik koos als Master zijn soms rauw, maar ook hoopvol en levenslustig. Soms zelfs totaal geflipt! Ik hoop dus dat mijn selectie het publiek niet zal leegzuigen, maar juist zal overladen met energie.

Het thema dat jij dit jaar koos, is SUPER NATURAL. 

Klopt. Ik heb goed nagedacht over een thema dat aantrekkelijk is en nieuwsgierig maakt, een thema dat een beetje zot mag zijn en tegelijk diepgang heeft. Dat alles komt voor mij samen in SUPER NATURAL. Niet in één woord geschreven maar in twee, zodat je de dubbele interpretatie krijgt: zowel ‘heel’ natuurlijk als bovennatuurlijk. Het thema gaat over natuur in de breedste zin van het woord. Niet enkel de landschappen om ons heen, maar ook ons  leven in al haar facetten; ons bewustzijn, de aard van het beestje, het mens-zijn met alle gevoeligheden, gedachten, fantasieën. 

Er bestaat geen betere manier om de wereld binnen te laten dan via de zintuigen. De geur van vers gras, het zicht op adembenemende bergtoppen, de smaak van fris water, het geluid van vogels die ontwaken, de aanraking van een geliefde. Van jongs af aan leren we dat we vijf zintuigen hebben die ons voeden met indrukken van buitenaf. Maar is dat dan alles? Wat met de voeding van binnenuit? Onze intuïtie en onze dromen? Misschien is het tijd om ook eens met z’n allen de grijze zone van ons “zesde zintuig” te gaan verkennen, als een echte ontdekkingsreiziger die zijn eigen natuur intrekt en zich laat onderdompelen door het onvatbare, het bovennatuurlijke. En volgens mij kan cinema ons hier goed bij helpen, want films maken voel- en zichtbaar wat anders maar moeilijk een taal vindt.

Dat jij fan bent van de schoonheid en kracht van de natuur, bleek al uit je regiedebuut ‘De acht bergen’. Zat dat bovennatuurlijke thema ook al in jouw werk vervlochten? 

Toen ik het boek ‘De acht bergen’ las, zag ik eigenlijk meteen ook een soort levensbeschouwelijke laag die het letterlijke van de natuur oversteeg. Ik voelde een zekere spiritualiteit in het verhaal en die wou ik graag vertalen naar het witte doek. Als mens ben je een klein stipje op een grote berg, en bij uitbreiding op de hele wereld én in de hele kosmos. Je bevindt je daarboven op een zekere afstand tot de wereld en die gedachte vind ik zalvend. Het gevoel van klein en nederig te zijn tegenover het wonder van het leven zelf… Ook dat is SUPER NATURAL voor mij; het idee dat we deel uitmaken van één groot en harmonieus geheel. Dat gevoel overviel me trouwens enorm toen ik een tijd in het regenwoud in Brazilië vertoefde. Je voelt je daar minuscuul, maar toch ook supergroot. Het enige wat je moet doen is ten volle je leven leiden, je energie laten stromen. Op welke manier dan ook. 

Het (boven-)natuurlijke neemt dus echt wel een belangrijke plek in in mijn leven, niet enkel professioneel maar ook persoonlijk.

Was het moeilijk om films te selecteren binnen jouw thema?

Allesbehalve! Eens ik het thema had gevonden, kwam de rest vanzelf. Ik moest enkele moeilijke knopen doorhakken om me aan slechts acht titels te houden, maar ik kan je verzekeren dat het stuk voor stuk pareltjes zijn. 

De selectie bestaat uit films die er niet voor terugdeinzen om bigger than life te zijn. Dat doen ze soms op een poëtische wijze, soms via humor, maar even goed puur beeldend, heel erg rauw of net vreemd en ongrijpbaar. Ik wind er geen doekjes om; de meeste films hebben een serieuze hoek af. In ‘Forrest Gump’ is dat bijvoorbeeld op hartverwarmende - bijna naïeve - wijze. Maar er kan even goed een horrorelement in zitten of iets wat ons rationele denken overstijgt, zoals bij ‘Under the skin’ of ‘Let the Right One in’. Een film als ‘Monos’ is dan weer héél zintuiglijk. Het overlevingsinstinct van de personages doet je eigen bloed stromen en je lijkt de hitte en de vochtigheid van de jungle door het scherm heen te voelen. Ik vind het belangrijk om die niet-te-vatten kracht van de natuur, en hoe de mens zich daartoe verhoudt, te tonen. Dat doet een film zoals in ‘Embrace of the Serpent’ ook heel goed. 

Het zijn dus films die mij echt zijn bijgebleven als tochten waarbij ik in een andere wereld vertoefde en niet wist waar ik zou uitkomen. Ze verwonderen. En in de grijze zone tussen film en realiteit, tussen jouw en mijn waarheid, tussen natuur en het bovennatuurlijke, that’s where the magic happens.

Wat hoop je met jouw thema te bereiken bij de bezoekers van het festival? 

Ik wil vooral de mensen uitnodigen om tijdens FFO25 hun eigen vooroordelen los te laten en met een open blik een andere - misschien onontgonnen - wereld te gaan verkennen. Ik wens het festivalbezoekers toe dat ze geïnspireerd de filmzaal verlaten, vol levenslust en ongeloof over wat ze net hebben gezien. Ik hoop dat mensen hun eigen aanvoelen en fantasie meer zullen waarderen. Misschien bekijken ze hun eigen realiteit nadien wel met andere ogen?

Zijn er naast jouw Masterselectie zaken waar je specifiek naar uitkijkt op FFO25? 

Nadat ik mijn selectie had gemaakt, kwam ik tot de conclusie dat vooral mannelijke regisseurs erin vertegenwoordigd zijn. Het is nu eenmaal zo dat zij vroeger meer professionele kansen kregen dan vrouwen. Ik hoop dat ik mijn thema onder de loep kan nemen met een groep straffe, vrouwelijke filmmakers. Ik wil graag praten met hen over hun zesde zintuig en hoe ze dat inzetten in hun eigen werk. Want laten we eerlijk zijn, als regisseur moet je je ratio overstijgen om een goede film te kunnen maken. Hoe doen die vrouwen dat? Waar halen ze hun inspiratie? Hoe vertalen zij hun intuïtie en spiritualiteit naar het witte doek? Daar ben ik ongelooflijk nieuwsgierig naar.

Misschien kan je dankzij die gesprekken zelf inspiratie vinden om een nieuwe film te maken? Of heb je andere plannen?

Ik ben op dit moment inderdaad aan het schrijven, samen met mijn man Felix (van Groeningen, red.). De focus ligt bij dit project minder op de wijde natuur dan in onze eerste film, maar is meer een duik naar binnen, naar het heel intieme. Verder kan ik er nog niets over lossen. 

Ondertussen werk ik trouwens ook aan mijn eerste muziekalbum! Da’s iets nieuws en toch een beetje uit mijn eigen comfort zone. Naast maken blijf ik ook nog spelen. Acteren was m’n eerste liefde, en die koester ik enorm.

We zijn benieuwd. Wil je ter afsluiting nog iets meegeven aan de bezoekers van het filmfestival? 

Laat je verwarmen door het mysterie, en door de schoonheid van de natuur. Nestel je in een cinemastoel. Adem. Rust. Geniet!